Terug naar de startpagina |
Nasakom-politiek. Eind vijftiger jaren ontwikkelde Indonesië zich niet goed. Soekarno meende via een synthese van nationalisme, islam en communisme het tij te kunnen keren. Zie ook Geleide Democratie. |
Nasoetion , Abdul Haris (1918-2000)
Hij volgde zijn opleiding aan de Kon. Militaire Academie te Bandoeng en diende tijdens de Japanse invasie van Java in 1942 als tweede luitenant bij het KNIL. Na het uitroepen van de Republiek Indonesia in augustus 1945 werd hij commandant van de derde republikeinse divisie te Bandoeng en in 1946 van de Siliwangi-divisie op West-Java; deze eenheid onderdrukte in september 1948 de PKI-coup te Madioen. In 1949 werd hij stafchef van het Indonesische leger. Hij speelde een rol in de 17 oktober-affaire in 1952, in wezen een coup tegen Soekarno van Nasoetion en de westers georiënteerde legerstaf. In verband hiermee in 1953 ontslagen. In 1955 terug in actieve dienst, als Generaal-majoor. In 1957 minister van defensie. Onderdrukte opstanden op Sumatra en Celebes (1957-1961). Na de 30 september-affaire van 1965 was zijn politiek rol uitgespeeld |
Nationalisatie van
buitenlandse bedrijven. Zie verder bij: Economische ontwikkeling na 1949, en 'Indië verloren, rampspoed geboren'. |
Zie ook Repatriëring en Terugkeer naar Nederland. |
Natuurkundige Commissie in Nederlandsch-Indië van 1820-1850, door Koning Willem I in het leven geroepen.
|
Navigatie op
zee heeft zich door de eeuwen heen steeds verder ontwikkeld. Hieronder
staan een
aantal van de belangrijkste oriëntatieontwikkelingen:
leeskaart voor kustverkenning: fragment van Terschelling.
Zie ook : Cartografie bij de VOC. |
Neck,
Jacob Cornelisz. van (1564-1638) Hij vertrok in 1598 als
bevelhebber van de 4e expeditie van de Voorcompagnieën
met acht schepen naar Indië en kwam na 14 maanden met een rijke lading
terug (o.a. 600.000 pond peper, 250.000 pond kruidnagelen, 20.000 pond
muskaatnoten, 200 pond foelie).
Een deel van zijn eskader, o.l.v. Wijbrand van Warwijck en Jacob van Heemskerk, ging verder door tot Ambon, Banda en Ternate. Na aftrek van de kosten kon 100% winst (of meer) worden uitgekeerd. Dit resultaat was een grote stimulans voor nieuwe expedities en woog zwaar mee om te komen tot de oprichting van de VOC.
Thuiskomst van Van Neck in 1599, door Cornelis Vroom Al in 1600 vertrok Van Neck voor zijn tweede tocht, waarbij behalve Indië ook China werd bezocht. In de periode 1622-1626 was hij vier keer burgemeester van Amsterdam. zie ook: Eerste Expedities. |
Nederburgh, Sebastian Cornelius (1762 – 1811).
Koloniaal bewindsman, die in 1787 advocaat werd van de VOC, en in 1791 naar Indië ging als commissaris-generaal. Hij moest een reorganisatie van de VOC tot stand brengen, wat niet gelukte. Als conservatief kwam hij in conflict met Dirk van Hogendorp met wie hij samen in de Commissie van Advies zat (1801), die de toekomst van het vroegere VOC-gebied, want nu kolonie van Nederland, moest bepalen. Het rapport volgde in grote trekken de denkbeelden van Nederburgh. Later vinden we zijn conservatieve ideeën terug in het Cultuurstelsel. |
Nederland, NV Stoomvaart Maatschappij opgericht in 1870, na de opening van het Suezkanaal, en door de ontwikkeling van de particuliere sector in Indië (na afschaffing van het Cultuurstelsel). Na een aantal jaren kwam men tot een 2-maandelijkse dienst. Schepen in dienst (zusterschepen staan achter elkaar vermeld) :
Oranje Marnix van Sint Aldegonde Zie ook bij:
|
Nederlands-Indonesische
Unie In de aanloop naar de Linggadjati-besprekingen
van 11/14 november 1946, opperde Van
Mook het idee van een Nederlands-Indonesische Unie. De Commissie-Generaal
ging hiermee akkoord. Maar de Republiek zag niets in een staatskundige
relatie. Bij de soevereiniteitsoverdracht van 27-12-1949 werd de Unie
tussen het Koninkrijk der Nederlanden en de Republiek
der Verenigde Staten van Indonesië van kracht, maar ze droeg een
volkenrechtelijke, en geen staatsrechtelijk karakter. De band tussen de
beide staten zou bestaan uit culturele en economische samenwerking.
De verdragsverhouding kon niet eenzijdig worden beëindigd, maar op deze bepaling stond geen sanctie. Toen in augustus 1950 de Republiek der Verenigde Staten van Indonesië werd omgezet in een eenheidsstaat, werd de nieuwe Republik Indonesia door Nederland beschouwd als rechtsopvolger in de Unie. In 1954 werd de Unie door Indonesië opgezegd met het argument, dat de Unie de prijs was waardoor Indonesië in 1949 de onafhankelijkheid kreeg. Sindsdien heeft de Unie geen betekenis meer gehad. Formeel werd de Unie in februari 1956 ontbonden. Zie ook: Conferenties, stappen en gebeurtenissen in de relatie tussen Nederland en Indonesië 1945-1963. |
Nederlander, zwarte zie Belanda hitam |
Nederlands Oost-Indië zie "Indië" |
Nederlandsch Zendelinggenootschap ter Voortplanting en bevordering van het Christendom, bijzonder onder de Heidenen (NZG) te Rotterdam 1797 opgericht. In 1814 arriveerden de eerste zendelingen in Indië. Het gouvernement werkte openlijk tegen (Baud 1823), vanwege angst voor onrust onder het volk; vooral op Java. Minder moeite had het gouvernement met de Buitengewesten, op plekken waar de islam weinig invloed had. Zie ook: Zending |
Nederlandsche Handel Maatschappij NV
Kantoor, Factorij, van de NHM in Batavia Opgericht in 1824 op initiatief en met geldelijke steun van koning Willem I, met o.a. het doel van de stimulering van de handel op Indië. De NHM had het monopolie van vervoer en verkoop van Indische producten (=consignatiestelsel). Dankzij het Cultuurstelsel zeer winstgevend. Vanaf 1882 werd het bankiersbedrijf steeds belangrijker. In 1964 samengegaan met de Twentsche Bank, tot ABN (Algemene Bank Nederland). In 1991 kwam de ABN-AMRO tot stand. In 2007 werd ABN-AMRO overgenomen door het bankentrio Royal Bank of Scotland, de Nederlands-Belgische bank Fortis en het Spaanse Banco Santander. In 2008 nam de Nederlandse Staat Fortis Nederland en de nog niet geheel geïntegreerde ABN-AMRO over; waarschijnlijk gaat deze bank in de toekomst verder onder de naam ABN-AMRO. |
Nederlandsch-Indische
Radio Omroep Maatschappij (NIROM)
De NIROM had studio's in Batavia en Soerabaja, en zond programma's uit over sport, politiek, cultuur, alsmede kerkdiensten en ochtendgymnastiek. Behalve een eigen huisorkest kwamen regelmatig toneel- en cabaretgroepen uit Nederland over om uitzendingen te verzorgen. Om te kunnen luisteren had men een luistervergunning van de overheid nodig, alsmede diende een luisterbijdrage van enkele tientallen guldens betaald te worden, en was een abonnement op de NIROM nodig. De NIROM-bode kwam uit van april 1934 tot 1 maart 1942. Per dag waren er drie uitzendingen: 06.30-7.00, 11.00-14.00 en 19.00-23.00. Vanwege de vele tropische storingen kon men alleen gebruik maken van de korte golf. Eind 1940 waren 102.000 luisteraars geregistreerd. Na de Tweede Wereldoorlog werden de uitzendingen hervat.
Zie ook: Persbureau Aneta |
Nederlandsch-Indische Spoorweg Maatschappij (NISM) voltooide op Java de eerste lijn: van Djokjakarta naar Soerabaja in 1867. (Zie ook Spoorwegen). |
Nederlands-Indië officiële naamgeving vanaf 1800 aan voormalige VOC-bezittingen na overname door Bataafse Republiek. Het geheel bestaat uit 13.677 eilanden, waarvan ca. 6.000 onbewoond zijn. De naam komen we echter in stukken van de VOC in de jaren 1620-1622 al tegen als 'Nederlandsch-India'. |
Nederlands-Indische
Bond van Ex-krijgsgevangenen en Geïnterneerden (NIBEG)
Particuliere instantie, opgericht direct na de Japanse
capitulatie in de krijgsgevangenkampen in Siam,
om hulp te bieden aan ex-krijgsgevangenen en geïnterneerden. Zij streefde
geen politieke of godsdienstige doeleinden na, en groeide uit tot
spreekpartner van 'Den Haag'. In de vijftiger jaren werd deze rol
overgenomen door het CCKP.
Zie ook: Repatriëring. |
Nederlandse
Troepen na de Tweede Wereldoorlog in Indië.
In maart 1951 verlaten de laatste Nederlandse troepen Indonesië. |
Nederlandse
Vlag Na inlijving van Nederland bij Frankrijk in 1810 en de
verovering van Java door de Engelsen
in 1811 waaide de nationale driekleur op nog slechts drie plaatsen in
de wereld:
Evenals Java waren de overige koloniën door de Britten overgenomen. |
Neokolonialisme term die gebruikt wordt om aan te geven dat na de dekolonisatie de kolonie weliswaar formeel onafhankelijk was geworden, maar dat de economische afhankelijkheid van het westen in feite groot bleef. |
Nepotisme het
onrechtmatig begunstigen van verwanten en vrienden bij het geven van
belangrijke posten. Een situatie die zich in Indië vooral in de 18e eeuw
voordeed.
Zie ook: Oligarchie. |
Netherlands Indies Civil Administration, zie NICA |
Netherlands Indies Forces Intelligence Service (NEFIS) Opgericht tijdens de Japanse bezetting van Nederlands-Indië; directeur was kolonel S.H.Spoor, de latere generaal. |
Ngabehi ambtstitel voor regenten, lager dan Toemenggoeng |
Niassers Dit
zijn bewoners van 't eiland Nias, alsmede van de nabij gelegen
Batoe-eilanden, gelegen ten westen van Sumatra.
Zij spreken een eigen taal (480.000 - 1989). In het verleden was de Noord-Niasser duidelijk
te onderscheiden van de Zuid-Niasser: de Noord-Niasser was minder fijn van
bouw. Heden zien we meer mengvormen.
Door de betaling van een hoge bruidsschat wordt de man eigenaar van de vrouw en wordt zij onderdeel van de boedel. Atjehers kwamen op deze eilanden in verband met de slavenhandel, zodat de Indische regering al in 1825 tot contracten kwam om de slavenhandel af te schaffen. Zie ook: Bevolkingsgroepen. |
NIBEG zie Nederlands-Indische Bond van Ex-krijgsgevangenen en Geïnterneerden |
NICA (Netherlands Indies Civil Administration) Vanaf maart 1944 actief om het burgerlijk bestuur na de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië te herstellen; zij kwamen achter de geallieerde acties aan, later gingen ze met de eerste aanval mee, vanwege communicatieve problemen. Haar taken waren:
Aanvankelijk opereerde ze vanuit Camp Columbia bij Brisbane in Australië, en viel onder geallieerd opperbevel. Ze verwachtten gelijk met de geallieerden op te kunnen trekken, maar de plotselinge capitulatie van Japan verraste ze, en konden ze door gebrek aan scheepsruimte en Britse medewerking niet meteen naar Java. Vooral op Java bestond er grote angst voor NICA, omdat de pemoeda's haar zagen als zwaarbewapende macht die het Nederlands gezag moest herstellen. Begin 1946 veranderde zij haar naam in 'Allied Military Administration Civil Affairs Branch' (AMACAB). Na het vertrek van de Britten uit Indië/Indonesië werd de naam: "Tijdelijke Bestuursdienst". |
Nienhuys, Jacobus (1836- 1928)
Hij ging in 1863 naar Sumatra in de tabak; met steun van de Nederlandse Handel Maatschappij richtte hij in 1869 de Deli Maatschappij op (het eerste naamloze vennootschap) |
Nieuwe Onderhandelingen 19 april -23 juli 1948 Kalioerang en Batavia Deze werden gevoerd tussen Nederland en de Republiek met de Commissie van Goede Diensten te Batavia en Kalioerang. Nederland komt met nieuwe voorstellen / eisen:
Als de Commissie met nieuwe voorstellen komt schort Nederland op 16 juni '48 het overleg op. Zie ook: Conferenties, stappen en gebeurtenissen in de relatie tussen Nederland en Indonesië 1945-1963. |
Nieuwe Onderhandelingen Kalioerang 4 november '48 en Batavia 4 december '48 Op 10 september '48 kwam Cochran van de Commissie van Goede Diensten met voorstellen: uiterlijk januari 1949:
De Republiek aanvaardt deze voorstellen, Nederland niet, waarover de U.S.A. zich opwindt. Overleg vindt plaats in Kalioerang op 4 november '48. De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Stikker spreekt met Hatta e.a. Stikker was van mening dat de diplomatie nog een kans moest hebben. Resultaat van de besprekingen:
In Batavia wordt vanaf 4 december '48 verder onderhandeld met Hatta en een Nederlandse delegatie, maar de verschillen waren niet te overbruggen. Zie ook: Conferenties, stappen en gebeurtenissen in de relatie tussen Nederland en Indonesië 1945-1963. |
Nieuwenhuys, Rob (1908-1999), lit. "Een beetje oorlog", "Twee vaderlanden", "Vergeelde portretten uit een Indisch familiealbum", "Tempo Doeloe" (foto's en tekst), "Baren en oud-gasten"(fotoboek), "De pen in de gal gedoopt"( biografie van H.N. van der Tuuk), "De dominee en zijn worgengel"(biografie van Francaise Haverschmidt), "Oost-Indische Spiegel" (geschiedenis van de Indische literatuur), "Het laat je niet los". |
Zie ook: Bevolkingsgroepen en Grensbepaling van Nederlands-Indië. |
Nieuwe Orde of Orde Baru Toen de periode Suharto aanving (1965/1966) sprak men van de Nieuwe Orde: een andere aanpak van de economische problemen door zich meer op het westen te oriënteren: westerse bedrijven werden aangemoedigd in Indonesië te investeren. Daarentegen noemde men de aanpak onder Soekarno Oude Orde of Orde Lama. |
NIROM zie Nederlandsch-Indische Radio Omroep Maatschappij |
Njai inheemse huishoudster annex levensgezellin Zie ook: Europese mannen in Indië en Europese vrouwen in Indië. |
Nootmuskaat is de zaadkern, en foelie de zaadrok van dezelfde plant.
In 1512 'ontdekte' een Portugees op Banda de groeiplaats. De Hollanders kwamen er in 1599, en in 1602 verkreeg de VOC het monopolie, dat ze pas echt vestigde na 1621, en toen handhaafde tot het einde van haar bestaan. Nootmuskaattuinen werden perken genoemd. Tijdens het Engelse bewind (Raffles) werd de cultuur verbreid over vele tropische landen. Slechts in enkele streken kon zij zich handhaven. Nederlands-Indië leverde vóór de Tweede Wereldoorlog 70% van de wereldproductie, maar de hele cultuur was niet meer van zo'n groot belang als in de 17e eeuw. Buiten de Banda-eilanden komt het in beperkte mate voor. De nootmuskaatboom wordt tegen de zon en de zeewind beschermd door pandanen en de zeer hoge kanari-bomen. Zelf worden ze 8 - 12m hoog. De belangrijkste oogst vindt plaats in juli/augustus, en tevens in december. Met een lange stok (gaai-gaai) worden de noten uit de boom getrokken en in een mand opgevangen; vervolgens worden ze ontdaan van de foelie (zaadrok). Gedurende zes weken gaan ze in het zgn. rook-kombuis. Daarna worden ze gekalkt (in versgebluste kalk met zeewater):
En nog steeds wordt de noot gekalkt. In de laatste fase worden ze gedroogd en kan het transport geschieden. Zie ook bij: Wereldproductiecijfers. |
Novemberverklaring 1918, Gouverneur-generaal Van Limburg Stirum kwam met beloften van meer medezeggenschap voor de inheemse bevolking in bestuursaangelegenheden en een wijziging van de staatsregeling. |
NSB, Indische Vanaf 1933 werd zij actief, mede dankzij de heersende economische crisis. Zij was zeer regeringsgezind en anti-Japans. Van alle NSB-leden zat 5% in Indië, en maar liefst 1/3 van alle NSB-inkomsten kwamen uit Indië! In 1935 kwam A.A.Mussert naar Indië; hij werd zelfs tweemaal ontvangen door Gouverneur-generaal De Jonge. Dit zorgde mede voor een relatief grote aanhang (5.000 leden in 1937). Maar in 1939 was het aantal leden al weer gezakt naar 1800 en in mei 1940 nog 1100. Op 10 mei 1940 werden, naast ca. 2400 Duitsers, bijna 500 NSB'ers in Indië geïnterneerd (eiland Onrust), van wie later 146 naar Suriname zijn overgebracht. Zie ook: A.A. Mussert en Politieke Bewegingen en Partijen in de 20e eeuw. |
Terug naar de startpagina |